Hevige regenval aan de Colombiaanse kust van de Stille Oceaan en in de Andes heeft meer dan 90.000 mensen op de vlucht gejaagd en tientallen gemeenschappen onder water gezet. Het extreme weer, verergerd door het begin van La Niña, heeft geleid tot wijdverspreide overstromingen, aardverschuivingen en schade aan de infrastructuur. Er is geen onmiddellijke verbetering in zicht nu voorspellers waarschuwen dat het zware weerpatroon naar verwachting gedurende de hele maand november zal intensiveren.
Door de zware regenval zijn rivieren buiten hun oevers getreden. Vooral het westelijke departement Chocó is zwaar getroffen: de benedenloop van de Río Atrato heeft hele gemeenschappen van inheemse en Afro-Colombiaanse bevolkingsgroepen overspoeld. In het stroomgebied van de San Juan en de bovenloop van de Atrato heeft de guerrillagroepering van het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN) een “gewapende staking” uitgeroepen, waardoor alle transport over de rivier verboden is. Deze verklaring van het ELN belemmert de humanitaire hulpverlening aan de slachtoffers van de zware overstromingen.
Medellín, de departementshoofdstad van Antioquia, staat ook voor uitdagingen omdat de zware regenval het risico op aardverschuivingen en plotselinge overstromingen heeft vergroot. Met wegafsluitingen en dreigende aardverschuivingen in de westelijke delen van het departement, mobiliseren de ambtenaren in Antioquia hun inspanningen om meer slachtoffers te voorkomen. De departementen Boyacá, Santander en Norte de Santander hebben ook te maken met extreme weersomstandigheden, met hagelbuien die schade toebrengen aan de lokale landbouw.
Te midden van deze crises in heel Colombia heeft president Gustavo Petro in het weekend de nationale noodtoestand uitgeroepen. De regering heeft Bogotá, La Guajira en Chocó prioriteit gegeven voor noodhulp, vanwege de ernstige gevolgen van de overstromingen voor deze gebieden. De afkondiging volgde op een vergadering op hoog niveau van de Eenheid van Commandoposten (PMU), waarin Petro opriep tot een dringende reactie ter ondersteuning van kwetsbare gemeenschappen die te maken hebben met door het klimaat veroorzaakte rampen. “De toenemende klimaatschommelingen stellen onze meest kwetsbare regio’s bloot aan grotere risico’s”, zei Petro, die eraan toevoegde dat de noodmaatregelen bedoeld zijn om de hulp sneller te verdelen en de middelen in de getroffen gebieden te versterken.
In Chocó, een regio met veel armoede en een kwetsbare infrastructuur, zijn de gevolgen verwoestend. Officiële rapporten schatten dat 85% van het departement getroffen is door overstromingen, waardoor meer dan 50.000 families in 25 gemeenten ontheemd zijn geraakt. Nubia Carolina Córdoba, gouverneur van Chocó, riep de noodtoestand uit voor zes maanden als reactie op de wijdverspreide verwoestingen en waarschuwde dat de regio niet over voldoende middelen beschikt om een crisis van deze omvang te doorstaan. In een oproep voor humanitaire hulp drong Carlos Carrillo, hoofd van het Colombiaanse orgaan voor rampenbestrijding en crisisbeheersing (UNGRD), er bij de guerrillagroep ELN op aan om de beperkingen in Chocó op te heffen, zodat er hulp kon worden geleverd. “We vragen om een minimum aan medeleven van het ELN”, zei Carrillo, die benadrukte dat hulpgoederen dringend naar geïsoleerde gemeenschappen moeten worden getransporteerd.
Bogotá is ook zwaar getroffen door de aanhoudende weerscrisis. Stortregens sinds begin vorige week hebben delen van de noordelijke sector van de stad onder water gezet, waaronder de drukke snelweg Autopista Norte. Hulpverleners hebben de hele nacht van 6 november gewerkt aan de evacuatie van reizigers die tijdens het spitsuur vastzaten op de snelweg en van scholieren die in scholen waren gestrand.
Burgemeester Carlos Fernando Galán heeft ambtenaren van de stad gemobiliseerd om te helpen bij de afwatering en reddingswerkzaamheden. Hij drong er bij de bewoners op aan om geen afval in de waterwegen te gooien om verstoppingen in het afvoersysteem te voorkomen. In het weekend waarschuwde Galán voor een stijgend waterpeil in de rivier de Fucha, een kritieke waterweg die de stad van oost naar west doorkruist en die een dreigend overstromingsgevaar vormt. Galán’s regering houdt de omstandigheden in Bogotá’s moerassen en rivieroevers nauwlettend in de gaten, waar overlopend water heeft geleid tot plaatselijke evacuaties en verhoogde ongerustheid onder de bevolking. “We nemen alle nodige voorzorgsmaatregelen om bijkomende overstromingen tot een minimum te beperken,” zei Galán, die erkende dat de noodhulp de middelen van de stad zou kunnen belasten als de regens aanhouden.
Terwijl overstromingen en aardverschuivingen kwetsbare departementen dreigen te verwoesten, veroorzaakte de stroom Las Cruces in Santander maandagavond een overstroming in de buurt van San Vicente de Chucurí, waarbij één dode en twee vermisten vielen. In La Guajira, het meest noordelijke departement van Colombia, zijn naar schatting 10.000 gezinnen getroffen door zeldzame overstromingen. Lokale ambtenaren vrezen dat de schade aan de infrastructuur de voedselschaarste in de verarmde regio’s kan verergeren.
Ghisliane Echeverry, hoofd van het meteorologisch instituut van Colombia, IDEAM, verklaarde dat de extreme regenval wordt veroorzaakt door een mix van meteorologische factoren, waaronder tropische depressies boven het Caribisch gebied en de Madden-Julian Oscillatie. Echeverry bevestigde ook dat 700 gemeenschappen gevaar lopen op modderstromen, meer dan 60% van alle gemeenten in het land.
Ernstige weersomstandigheden hebben ook gevolgen voor de vliegoperaties op luchthavens in heel Colombia, waaronder El Dorado in Bogotá. Passagiers kunnen vertragingen en geannuleerde vluchten verwachten nu het noodweer het land teistert.
